به گزارش ميراث خبر،  بسیاری از کارشناسان و دوستداران میراث‌فرهنگی با اعتراض به چگونگی شرایط حفاظتی آثار، كارهاي كنوني را برای جلوگیری از آسیب‌های طبیعی و آلاینده‌های محیطی بسنده نمی‌دانند.
 پس از گذشت ٣٣ سال از ثبت جهانی مجموعه تخت جمشید و ٨ سال از گستره‌ي تاریخی پاسارگاد در سياهه‌ي یونسکو هنوز شرایط  نگهداري و جلوگیری از آسیب‌های ويرانگر خوشنودكننده نيست.

 

باران که می‌بارد، چاله‌های آب در تخت‌جمشید، یکی پس از دیگری شکل می‌گیرد. کاخ خزانه در پيِ تجمع آب‌‌ باران، خزینه می‌شود و نفس صدستون هم به‌شماره می‌افتد.

 

 دوستداران ‌میراث‌فرهنگی بر اين باورند كه میزان فرسایش در فصل سرما چند برابر می‌شود. «امین طباطبایی»، یکی از دوستداران میراث‌فرهنگی در استان فارس، گفت: «زمانی‌که پاسارگاد در سياهه‌ی جهانی جای گرفت، همگان امیدوار بودند که این جهانی شدن بهانه‌ای باشد برای نگهداری دقیق‌تر و بیش از پیش از يادمان‌های برجای مانده از روزگار هخامنشی. اما هر چه از آن تاریخ دورتر می‌شویم، میزان فرسایش بیشتر و بیشتر می‌شود.»
 به‌گفته‌ی وی، هر چند در گستره‌ی میراث‌جهانی پاسارگاد برای کنترل آسیب‌رسانی بازدیدکنندگان، تدابیر مناسبی اندیشیده شده اما متولیان این يادمان جهانی، گویا فراموش کرده‌اند که بیشترین فرسایش در پاسارگاد از عوامل طبیعی است. اگر در ١٠ سال گذشته چند بار به پاسارگاد رفته باشید، درمي‌يابيد که در بسیاری از کاخ‌ها، هوازدگی و از هم‌گسستگی سنگ‌ها، روزانه رو به افزایش است. بسیاری از پایه‌ستون‌ها با هوازدگی دست و پنجه نرم می‌کنند.»
 او گفت: «برخی شالی ستون‌ها همچنان روی خاکی که در همه‌ي فصل بارندگی خیس و نمدار و گلی است و در بهار و تابستان گیاهان فراواني از پيرامونش می‌رویند، نگهداری می‌شوند. مهم‌ترین نقش‌برجسته‌ي پاسارگاد یعنی نقش انسان بالدار  هم روز به روز بي‌رنگ و روتر می‌شود و با همین روند شاید چند سال دیگر تنها جرز دیواری که روی آن قرار گرفته است برجاي مانده باشد.
 
هوازدگی و فرسایش طبیعی دشواري مجموعه‌های سنگی جهان
اما «مازیار کاظمی» سرپرست پیشین مجموعه‌ي تخت‌جمشید به ٣ گزينه‌ي؛ آلاینده‌های محیطی، شرایط جوی و عوامل بیولوژیک اشاره كرد و گفت: «آلاینده‌های محیطی که برآمده از گازهای مراکز صنعتی چون پتروشیمی و شهرک‌های صنعتی در پيرامون تخت جمشید هستند و همچنين دود آتش‌سوزی زمین‌های كشاورزي از گزينه‌هاي آسیب‌زا به‌شمار می‌روند که در تخت‌جمشید بیشتر و در پاسارگاد کمتر دیده می‌شود.»
به‌گفته‌ي کاظمی دگرگوني‌هاي فصلی و شرایط جوی و عوامل بیولوژیک از مهم‌ترین تهدیدهايي هستند که گریبان مجموعه‌های جهانی پارسه و پاسارگاد را گرفته‌اند.

 

 این کارشناس بر اين باور است كه هوازدگی یکی از دشواري‌هاي همیشگی مجموعه‌های سنگی کشور است. چنان‌چه پس از آسيب‌های انسانی بيشترين آسیبی که به بناهای تاریخی مي‌رسد، هوازدگی و فرسایش محیطی در گستره‌‌های باز است.
به گفته‌ي وی جايی که در فضای باز است خواه ناخواه رو به ويراني می‌رود و این شرایط برای گستره‌هاي خارج از کشور هم هست.
از آنجایی‌که سنگ‌های پارسه و پاسارگاد آهکی هستند و از توان انتقال نم برخوردارند بنابراین بارندگي‌ها به بالا رفتن نم سنگ‌ها مي‌انجامد و وزيدن باد، افزایش تعرق در سطوح سنگ‌ها را در پي دارد. با پایین آمدن دما، همین نم شوند(:باعث) یخ‌زدگی و ایجاد ترک و شکاف در يادمان‌هاي سنگی می‌شوند.

 

بنابر سخنان این کارشناس اگر نمی‌توان جلوی شرایط جوی را گرفت اما می‌توان بر آلاینده‌های جوی انسانی کنترل داشت و آن‌ها را كم كرد. پتروشیمی و شهرک‌های صنعتی پيرامون تخت جمشید و دود آتش‌سوزی زمین‌های كشاورزي آسیب‌هایی است که باید هر چه‌ زودتر به آن‌ها رسيدگی شود.
 
مطالعات برای حذف گلسنگ‌ها بسنده نيست
دسته‌ي سوم ويرانگرها، عوامل بیولوژیکی هستند؛ جاندارانی که مستقیم و نامستقیم روی سازه‌‌های تاریخی تاثیر می‌گذارند. گلسنگ‌ها نمونه‌ای از اين عوامل هستند.

 

 

کاظمی گفت: «سال‌هاست روش‌های مبارزه با گلسنگ‌ها، فیزیکی بوده است به‌‌گونه‌ای ‌که گلسنگ‌ها تنها از روی سطح برداشته می‌شود و با دگرگونی شرایط جوی دوباره نمو خود را از سر می‌گیرد.»
 او مطالعات براي جلوگیری از رشد گلسنگ‌ها را بسیار اندک دانست.