علی عطار :

پارسيان هند، زرتشتيان مهاجر ايرانی هستند که در سده‌ي سوم هجری ايران را ترک کرده و در گجرات هند اقامت گزيدند. امروز پارسی‌ها جزو نيروهای كارآزموده‌ و دانش‌آموخته‌ي کشور هند هستند. هنگامي كه در سال‌هاي پاياني سده نوزدهم و سال‌هاي آغازين سده بيستم بريتانيايی‌ها جزيره‌ي زنگبار را در نزديکی  كرانه‌هاي آفريقای شرقی گرفتند، شماری از پارسی ها را برای کارهای خدماتی و تکنيکی خود در اين جزيره استخدام کردند و به اين ترتيب ۱۵۰ خانواده‌ي پارسی در زنگبار مقيم شدند.  اين خانواده‌ها آتشکده‌ي خود را بر پاکردند و با آتشی که از نيايشگاه‌های خود در هند آورده بودند اين آتشکده‌ها را روشن کردند. پس از انقلاب استقلال‌طلبانه‌ي زنگباری‌ها در سال ۱۹۶۴ که به اخراج بريتانيايی‌ها و فرمانروايان عمانی از آن جزيره را در‌پي‌داشت، پارسيان مقيم آنجا نيز کم‌کم اين جزيره را ترک کردند و بسياری از آنها به اروپا و آمريکا کوچيدند.
پس از ترک موبد زرتشتيان در سال‌های هفتاد، آتشکده‌ي آنها در اين جزيره خاموش شد و آيين‌هاي دينی آنها همچون نوروز نيز از رونق افتاد. امروز ساختمان نيايشگاه و باغ آن به جايگاهي متروک و بی‌صاحب می‌ماند.
خانواده «داروخانه ولا» تنها خانواده‌ي زرتشتی- پارسی زنگبار هستند که هنوز(2001میلادی) درآن جزيره اقامت دارند. خانم خانواده «پرويز» نام دارد و شوهر او «بمی» ــ که به گفته خودش همان بهمن فارسی است ــ يادهاي بسياری از اين آتشکده دارند.
خانم پرويز می گويد که پارسيان در آیين‌های خودشان دو جشن نوروز دارند. يکی از آنها در فروردين که جمشيد نوروز ناميده می شود و ديگری نوروز سال نوست كه در ۲۲ اوت يا اول شهريور برگزار می‌شود كم و بيش همزمان با شهريورگان زرتشتيان ايران است به هر‌ روي آيين سال نوی پارسيان زنگبار به شوندهايي (:دلايلی) به اين روز انتقال يافته است.
با وجود اين‌که پارسی‌ها بنا به گفته‌ي خانواده‌ي داروخانه ولا 22 اوت را اول سال نوی خود می‌دانند ولی در اين روزها دگرگوني آب و هوا و برابری شب و روز چه در زنگبار و چه در هند به شوند نزديکی به خط استوا، چنانچه در ايران محسوس است، حس نمی‌شود. با اين وجود پارسی‌ها جمشيد‌نوروز را با‌شکوه برگزار می کنند. هنگامي كه در گفته‌های پرويز و بمی داروخانه ولا ژرف می‌شويم،‌شباهت‌های اين جشن با نوروز ايران، تاجيکستان و آذربايجان می‌بينيم.
خانم پرويز می‌گويد: «ما از بامداد،‌دست‌ به كار پختن غذا می‌شويم. خويشاوندان همه در خانه‌ي يکی از افراد خانواده گرد‌هم می‌آيند و همه با‌هم غذا می‌خورند. هر کس دلش می‌خواهد برای نيايش به آتشکده می رود. نيايش می کند و به موبد پول می‌دهد تا برایش نيايش کند. برای بامداد عيد غذای ويژه‌اي درست می‌کنيم که آن‌را «وارميسلی» می گوييم و شيرينی هم درست می‌کنيم وگهگاهي مرغ هم می‌پزيم.»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
زنگبار مجموعه جزیره‌هایی است در خاورآفریقا ودر نزدیکی كرانه‌ي تانزانیا كه از گذشته جايگاهي بود برای تجارت و داد و ستد میان سرزمین اصلی آفریقا با گستره‌ي شاخاب پارس(:خليج فارس) و هند.
یکی از فرمانروايان شیراز به نام علی‌بن‌سلطان‌الحسین در سال ۹۷۵ میلادی به‌همراه  خانواده  و حدود ۷۰۰ تن از یارانش با چندین جهاز راهی آفریقا شدند و در جزایر زنگبار جاي‌گرفتند. این گروه که بعدها به شیرازی نامي شدند به همراه تازيان عمانی تاثیر بسياري در شکل‌گیری پيشرفت و تجارت در زنگبار داشتند. شیرازی‌ها این سرزمین جدید را «بر» یا «ساحل زنگی» (زنگی‌بر) نامیدند که بعدها «زنگبار» شد.
بندر هرمز لنگرگاه  کشتی‌هايی بود که از كرانه‌هاي هند و آفریقا و حتا جزیره‌هاي ملوک و چین طلا؛ نقره؛ ادویه؛ عاج و ظرف‌هاي چینی  با خود می‌آوردند.
بدین گونه؛ كرانه‌هاي ایران، عمان و هند از جاهاي بزرگي بودند که با گستره زنگبار پيوند تجاری داشتند .
زنگبار از سال  ۱۵۰۳ تا ۱۶۹۸ میلادی مستمعره‌ي پرتغال بود. از زنگبار برای تجارت و به‌عنوان بندر تدارکاتی برای ادامه‌ي مسافرت به هند؛ چین و گستره‌ي شاخاب پارس(:خليج فارس) سود من‌بردند.
در سال ۱۶۹۸ میلادی پادشاه عمان بنا به درخواست بازرگانان تازي و فرمانرواي زنگبار با فرستادن نیروهای نظامی به زنگبار به چيرگي پرتغالیها بر آن گستره پایان داد .
در سال ۱۸۳۰ میلادی سلطان سعید‌بن‌سعید با توجه به ارزش زنگبار؛ مرکز قدرت سیاسی خود را از «مسقط» به «زنگبار» برد و خود را پادشاه عمان و زنگبار نامید.
در سال ۱۸۹۰ نیروی دریای انگلیس  وارد زنگبار شد و به قدرت سیاسی و نظامی عمانی‌ها پايان دادند .انگلیس‌ها برای گرداندن سیستم اداری و نظامی خود؛ شمار بسياری هندی؛ پارسی و بلوچ از مستعمره خود (هند)  به زنگبار بردند که هم اکنون بخشی از جمعیت چند‌نژادی زنگبار را تشکیل می‌دهند.