به نام خدا

ایزدی‌ها از اقلیت‌های مذهبی کرد هستند که در شمال عراق، سوریه، جنوب شرقی ترکیه و قفقاز زندگی می‌کنند.

ایزدی‌ها به زبان کردی و با گویش کرمانجی صحبت می‌کنند، و آیین آنان ایزیدی است که یک دین باستانی کردی است و در آئین‌های باستانی چون مانوی و زرتشتی ریشه دارد.
البته نیاکان ایزدیان به وسیله شیخ عدی مسلمان شدند

بنام خدا

پيشينه‌ی نوروز و آيين‌های برگزاری آن در عراق

سورنا لطفی نيا :

«عراق» یکی دیگر از کشورهای پیرامون است که عید نوروز را جشن می‌گیرد. دولت عراق، در عید نوروز پنج روز تعطیل رسمی‌‌اعلام می‌کند و بیشتر بلند پایگان کشور، به ویژه کردها، آیین ویژه نوروز برگزار می‌کنند.   پیشینه‌ی نوروز در عراق از نخستین روز روی كار آمدن حکومت کنونی عراق در این کشور نوروز تعطیل رسمی‌بوده و یکی از جشن‌ها و روزهای مهم عراق به‌شمارمی‌رود. در روزگار حکومت صدام حسین، با وجود این‌که وی دشمنی سرسختانه‌ای با آیین‌هایی كه عربی نبودند، داشت، جشن نوروز برگزار می‌شد. با بركناری رژیم بعث و آغاز نظام جدید و نوپای كنونی در عراق نوروز جایگاه ویژه‌ای در این کشور پیدا کرد. به گونه‌ای که در نخستین روز بهار که برابر با یكم فرودین می‌شود، بلندپایگان سیاسی این کشور، جشن نوروز را به مردم عراق خجسته‌باد می‌گویند. آیین نوروز كردهای عراق   کردهای عراق در نوروز، بر این باورند که اگر کسی در طول سال، عزیزش را از دست داده باشد، در خانه خود می‌ماند و خویشاوندان و دوستانش برای آرامش‌باد گفتن، به دیدن وی می‌آیند.   در میان کردهای عراق مردمان دیگری نیز هستند که مانند کردها نوروز را برگزار می‌کنند. این نژاد، «ایزدی‌ها» هستند که بیشتر در شمال عراق زندگی می‌کنند.   دکتر «خلیل جندی رشو»، درباره‌ی جشن سال این مردم می‌گوید: «جشن چهارشنبه‌سوری، به راستی جشن آغاز سال ایزدی‌هاست که در ایران، نوروز خوانده می‌شود. ولی ایزدی‌ها این جشن را هر سال، چهارشنبه‌سور، یا چهارشنبه‌سرخ، می‌نامند. این جشن در شب نخست چهارشنبه ماه آوریل که ایزدی‌ها بر پایه‌ی نام‌ ماه‌های سریانی نیسان  می‌گویند، برپا می‌شود.   ایزدی‌ها در نوروز، تخم مرغ رنگ می‌کنند، چرا که شکل تخم مرغ مانند زمین است و رنگ کردن آن به این معنی است که، می‌خواهند جهان به این رنگ‌ها باشد و شوند(:باعث) سبزی دشت و صحرا شود. آیین زیبای دیگر آن‌ها این است که صبح زود سال نو به دشت‌ها می‌روند و دست و روی خود را با قطرهای شبنم، نم‌دار می‌کنند و باور دارند که اگر کسی بیمار باشد با این كار، بیماری‌اش بهبود می‌یابد.   آرد نیز در جشن سر سال ایزدی‌ها، نقش بزرگی ‌دارد. آن‌ها در شب جشن به دشت می‌روند و با آردی که با خود برده‌اند ،خمیر درست می‌کنند. سپس، دسته گلی در میان این خمیر فروکرده و آن را بالای در خانه‌هاشان آویزان می‌کنند. بدین معنا که بهار به خانه‌شان آمده است.   همچنین زنان نانی به نام «سوک» می‌پزند که برای دهش(:خیرات) به گورستان می‌برند. ایزدی‌ها نیز مانند برخی از نژادهای کرد، آیینی را به جا می‌آورند که به آن «طواف» و گاهی نیز «جمی» می‌گویند.   نخستین طواف در یک ده ایزدی به نام  «باشک وبخرانه»  در روز آدینه، پس از چهارشنبه‌سور، آغاز می‌شود و پس از آن كم‌وبیش، در همه‌ی روستاهای ایزدی‌ها برگزار می‌شود. هر طواف کننده یک فرشته دارد که تنها ویژه‌ی ایزدی‌هاست. این طواف‌ها تا پایان ماه ششم میلادی که ایزدی‌ها به آن «هزیران» می‌گویند، دنباله پیدا می‌کند و این نشان نوروز دربین ایزدی‌هاست. آن‌ها همچنین پس از سیزده روز، دوباره جشن می‌گیرند که می‌تواند با سیزده‌بدر ایرانی سنجیده شود.

بنام خدا

نام روزهـای هفتـه در ایـران باستـان‎‎

نام روزهای هفته‌ فرنگی از گاهنامه کهن ایرانی برگرفته شده است می دانیم که نام روزهای هفته در ایران باستان بدین گونه بوده است:

کیوان شید (شنبه):
نخستین روز هفته به نام کیوان شید نامگذاری شده است که تشکیل شده است از کیوان + شید. کیوان بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده میشود که 700 برابر زمین است. آنرا زحل نیز نامیده اند. شید نیز به چم (معنی) نور و روشنایی است. از این رو روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی را دارد.

مهر شید (یکشنبه):
روز دوم از هفته مهرشید است که مهر آن به چم (معنی) دوستی و مهربانی در پهلوی میتراست. مهر برگرفته شده از آئین هفت هزار ساله میترایی است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بود. نامگذاری این روز به مهرشید حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شکنی و دروغ بزرگترین گناهان به حساب می آمده است. شید نیز به چم (معنی) روشنایی و نور می باشد.

مهشید (دوشنبه):
مه بر گرفته شده از ماه است که این نیز از آیین میترایی کهن ایرانی آمده است. خورشید و ماه از تندیس های آئین میترایی بوده است که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش داشته است. سومین روز هفته در ایران باستان به نام این نماد خداوند نامگذاری شد و آنرا مهشید به چم (معنی) ماه روشن و نورانی نام گذاشتند.

بهرام شید (سه شنبه):
بهرام برگرفته شده از ورهرام زبان پهلوی باستان است و از یک سو نام ستاره مریخ است. بهرام ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده می شده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا (اهورامزدا) نیروی هایش را برای اجرا در بین افراد بشر بین ایزدان (فرشتگان) خود تقسیم نموده است تا آنان آنرا برای مردمان پیاده کنند. از این رو بهرام ایزد پیروزی نامیده شده بوده است و چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدی ها و اهریمن نامگذاری شده است.

تیرشید (چهارشنبه):
تیر برگرفته شده از تیشتر پهلوی است. نیاکان ما تیر را ایزدان و نگهبان باران نامگذاری نموده اند و اینگونه می پنداشته اند که اهورامزدا برای یاری رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان میداده است که به یاری مردمان برسد. در کل این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگار برای حفظ طبیعت نامگذاری شده است.

اورمزد شید (پنجشنبه):
اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همه حاکی از قدرت و توانایی پروردگار است. این نام از واژه های پهلوی ارمزد، هرمزد، اورمزد، هورمزد، اهورامزدا، مزدا گرفته شده است. از این رو پنجمین روز هفته به نام روز روشنایی خداوند نامگذاری شده است. از اینرو این واژه هنوز به گونه ای دیگر در شب های جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان ما بر این است که شب های جمعه روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است.

ناهید شید (آدینه):
ناهید همان آنهیته یا آناهیتا است که ایزد آب قرار گرفته است. در اوستا آناهیتا به صورت دوشیزه ای بسیار زیبا، قدی بلند و اندامی تراشیده نام نهاده شده است و نام دیگر ستاره ونوس نیز آناهیتا یا ناهید است. در کل روز جمعه روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شده است.

اینک با بررسی ریشه‌های این واژگان به این بر‌آیند ساده می‌رسیم:

کیوان شید: شنبه
Saturday = Satur + day
Saturn = کیوان

مهرشید: یکشنبه
Sunday = Sun + day
Sun = مهر، خور (خورشید)

مهشید: دوشنبه
Monday = Mon + day
Moon = ماه

بهرام شید: سه‌شنبه
Tuesday = Tues + day
Tues = god of war = Mars= بهرام

تیرشید: چهارشنبه
Wednesday = Wednes + day
Wednes = day of Mercury = Mercury = تیر

هرمزشید: پنج‌شنبه
Thursday = Thurs + day
Thurs = Thor = day of Jupiter = Jupiter = هرمز

ناهیدشید یا آدینه: جمعه
Friday = Fri + day
Fri = Frig = day of Venues = Venues = ناهید

بنام آرامش دهنده دلها

 «با ایزدان پیمان بسته بودم در شاهنشاهی پارس ستم و دروغ نباشد.»
 کوروش بزرگ

بنام ایزد مهربانی

 لک لک وفادار

 یک لک لک نر در عملی شگفت انگیز همه ساله 13 هزار کیلومتر را برای رسیدن به همسر بیمار و معلول خود پرواز می‌کند.

 به گفته خبرگزاري ايتاليا، با فرارسیدن بهار، "رودان" لک لک نر همانند سال‌های گذشته امسال نیز پس از طی یک مسیر 13 هزار کیلومتری از آفریقای جنوبی به کرواسی بازگشت تا همسر بیمار خود را که "مالنا" نام دارد ملاقات کند.

 مالنا، لک لک ماده ای است که به سبب یک جراحت قدیمی نمی تواند مهاجرتی تا این حد طولانی را انجام دهد.

"استیپان فوکیک" زیست شناسی که از سال 1993 به درمان لک لک ماده می‌پردازد در این خصوص توضیح داد: "رودان هر سال برای دیدن جفت خود به کرواسی باز می‌گردد و در طول تمام این سال‌ها به مالنا وفادار بوده است. این چندمین سال پیاپی است که شاهد این منظره بوده‌ام."

 یک بال مالنا در سال 1993 توسط چند شکارچی زخمی شد و به این ترتیب این لک لک ماده برای همیشه از پرواز باز ماند .

 امسال ماجرای عشق "رودان و مالنا" مورد توجه بسیار زیاد خبرنگاران و علاقه‌مندان قرار گرفته و به همین دلیل صدها نفر برای ثبت لحظه دیدار این زوج عاشق در دهکده "برودسکی واروس" در شرق کرواسی گرد هم آمده بودند اما "رودان" بدون توجه به این افراد یک راست به سوی آشیانه، در جایی که مالنا انتظار او را می‌کشید پرواز کرد.

براساس گزارش خبرگزاری ایتالیا، این زیست شناس کروات اظهار داشت: "سایر لک لکها به صورت جفت جفت ظرف پنج شش روز آینده به آشیانه‌های خود باز می‌گردند درحالی که "رودان" نخستین لک لکی است که به مقصد می‌رسد چون "مالنا" در خانه بی‌صبرانه انتظار او را می‌کشد."

 به گفته این محقق، همانند پنج سال گذشته ظرف دو ماه آینده چهار پنج جوجه لک لک متولد خواهند شد و "رودان" وظیفه آموختن پرواز به آنها را به عهده خواهد گرفت، چون "مالنا" قادر به انجام آن نیست.

 سپس با فرا رسیدن زمستان، جوجه‌ها با پدر خود به سوی آفریقای جنوبی پرواز می‌کنند، درحالی که "مالنا" تا بهار آینده در انتظار بازگشت "رودان" وفادار خود در آشیانه خواهند ماند.